بررسی اثر میکوریزا بر استقرار و خصوصیات مورفولوژیکی گونه-های bromus kopetdaghensis, medicago sativa, thymus vulgaris و ziziphora clinopodioides در مراتع بهارکیش قوچان

مهم ترین و حساس ترین مرحله در اصلاح بیولوژیک اراضی مرتعی، استقرار اولیه نهال گیاهان در طبیعت است، که اغلب به دلیل شرایط نامساعد محیط با شکست مواجه می شود. استفاده از روش های جدید اصلاح مراتع مبتنی بر برهم کنش های بین گیاهان با میکروارگانیسم ها ممکن است به استقرار گیاهان در طبیعت کمک کند. این تحقیق با هدف بررسی امکان افزایش استقرار و رشد نهال های چهار گیاه مرتعی و دارویی از قبیل کاکوتی کوهی (lam. ziziphora clinopodioides)، آویشن باغی (thymus vulgaris l)، بروموس کپه-داغی (bromus kopetdaghensis drobov) و یونجه چندساله (medicago sativa l.) از طریق تلقیح آنها با دو گونه میکوریزا glomus mosseae و g. intraradices در مرتع بهارکیش قوچان بود. در بهمن سال 1390، بذر های گیاهان مورد مطالعه در شرایط گلخانه (سینی های نشا) کشت و سپس با دوگونه میکوریزا تلقیح و به گلدان های کاغذی منتقل گردید و پس از یک ماه گلدان ها به مرتع منتقل و بر پایه ی طرح بلوک های کاملا" تصادفی با 3 تکرار (هر بلوک 12 کرت) و ترکیب فاکتوریلی در مساحتی حدود 3600 مترمربع کشت شد. کل بلوک های آزمایش سه عدد بود و در هر بلوک 12 کرت و در هر کرت ده عدد نهال سالم به صورت تصادفی کاشته شد. در سال اول درصد کلونیزه شدن میکوریزا گونه g. intraradices با ریشه گیاهان بروموس و یونجه و درصد کلونیزه شدن ریشه گیاهان کاکوتی و آویشن با میکوریزا گونه mosseae .g بیشتر بود. در هر دوسال آزمایش، درصد استقرار و رشد نهال در تیمارهای تلقیح شده با میکوریزا بطور معنی داری بیشتر از تیمار شاهد بود. در سال دوم نهال های آویشن به دلیل سخت شدن شرایط محیطی و غیربومی بودن این گیاه در منطقه کاملا" از بین رفتند. بقا و خصوصیات مورفولوژیکی و رشدی همه ی گیاهان با کاهش بارندگی و افزایش درجه حرارت در سال دوم نسبت به سال اول کاهش یافتند. با وجود این، در سال دوم گیاهان تلقیح شده با گونه-های میکوریزا موفق تر از تیمار شاهد بودند. در سال معمولی گونه g. mosseae ولی در سال دوم گونه g. intraradices تاثیر بیشتری در استقرار نهال و رشد گونه های مرتعی داشت، امّا در مجموع دوسال، سویه g. intraradices موفق تر بود. در طی دو سال درصد کلونیزه شدن ریشه و درصد نهال های زنده گیاهان کاکوتی و بروموس با گونه های میکوریزا بیشتر از گونه های آویشن و یونجه بود. بطور کلی گونه هایی که توانایی بیشتری برای کلونیزهکردن ریشههای گیاهان داشتند، توانستند در افزایش مقاومت گیاهان به شرایط سخت محیطی، کارایی بیشتری داشته باشند و عملکرد آنها را افزایش دهند. بر اساس نتایج این تحقیق، قارچ های g. intraradices را می توان به عنوان یک کود زیستی در افزایش تولید علوفه و استقرار اولیه گیاهان کاکوتی-کوهی، بروموس کپه داغی و یونجه چندساله در سطح مراتع نیمه خشک و منطقه بهارکیش قوچان توصیه نمود. برای گیاه آویشن باغی میکوریزا ممکن است منجر به افزایش استقرار نهال شود، امّا این گیاه برای کاشت در شرایط اقلیمی معتدل تری نسبت به بهارکیش قوچان مناسب است.